الف : از نظر وظیفه آنها در شبکه :

پستهای افزاینده ولتاژ ( نیروگاهی ) مانند پستهای شریعتی ، طوس ، نیشابور و شیروان

پستهای کاهنده ولتاژ ( فوق توزیع و توزیع ) مانند پستهای KV63 و KV 20 و ....

پستهای سوئیچنگ (پستهای انتقال ) مانند پستهای KV 400 شادمهر و KV 63 مشهد

البته در اکثر پستهای فعلی تمام یا بعضی وظایف فوق ممکن است که در یک پست متمرکز باشند .

ب : از نظر وضعیت استقرار تجهیزات

پستهای باز یا بیرونی OUTDOOR که تجهیزات در محوطه باز قرار دارند .

پستهای بسته یا داخلی INDOOR که تجهیزات در محل بسته مانند سالن سرپوشیده قرار دارند

پستهای باز نیز خود شامل :

پستهای معمولی ( AIS ) که عایق بین تجهیزات هوای آزاد می باشد .

پستهای گازی (GIS ) که عایق بین تجهیزات گازSF6 می باشد .

پستهای هوایی ( توزیع ) که روی تیرهای بتونی نصب شده و وظیفه آنها تأمین برق مصرف کنندهای کوچک است .پستهای موبیل ( متحرک ) که جهت انتقال به مراکز بار ضروری و فاقد پست در فاصله زمانی کوتاه استفاده می شود .

تاسیسات جانبی:

1- اتاق فرمان.

2- اتاق رله .

3- باطریخانه.

4- دیزل ژنراتور.

5- تابلو توزیع AC

6- تابلو توزیع DC

7- باطری شارژر.

8- روشنایی اضطراری.

9- روشنایی محوطه.

10- تاسیسات زمین كردن و حفاظت در مقابل صاعقه.

بی خط:

به موقعیت ست و تعداد ورودیها و خروجیها بستگی دارد و به مجموعه ای از تجهیزات كه تشكیل یك خط ورودی یا خروجی را بدهند بی خط گفته می شود كه شامل:

1-ترانس جریان

2-لاین تراپ

3-سكسیونر ارت

4-سكسیونر خط

5-ترانس جریان

6-سكسیونر

7-بریكر

*تله موج یا تله خط یا موج گیر:Line Trap, vawe Trap

از خطوط انتقال نیرو به منظور سیگنالهای مختلف نظر سیگنال اندازه گیری و كنترل ار راه دور,مكالمات تلفنی,تله تایپ,حفاظت جهت ارسال و دریافت فرمان از پست های دیگر نیز استفاده می شود. جهت جلو گیری از تداخل این سیگنالها كه دارای فركانس بالا می باشند و جدا كردن آنها از فركانس سیستم قدرت و هم چنین به منظور جلو گیری از انتقال سیگنال به قسمتهای دیگر و امكان ایجاد عملكرد صحیح از موج گیر استفاده می شود.موج گیرباید طوری باشد كه بتواند حداكثر جریان نامی و جریانهای اتصال كوتاه را تحمل نماید, موج گیر بطور سری در انتهای خطوط انتقال نیرو و در ایستگاهها نصب می شود و بعد از ترانسفورماتورهای ولتاژ قرار می گیرد) در انتها و ابتدای خطوط قرار می گیرد).

سیگنالهای p.L.c دارای فركانس بالا بوده و در شبكۀ ایران از 30khz تا500khz تغییر می كند.موج گیرها معمولا از یك سلف كه دارای هسته می باشد و یك مجموعه خازن و مقاومت كه مجموعا بطور موازی با هم قرار گرفته اند تشكیل می شود از سلف(سیم پیچ) جریان خط بطور مستقیم عبور نموده و مجموعه خازن و مقاومت معمولا در داخل سیم پیچ نصب می گردند.

در یك موج گیر برای تغییر فركانس و پهنای باند مسدود كننده فقط با تعویض خازن و تغییر ظرفیت آن این عمل صورت می گیرد. به منظور حفاظت لاین تراپ در مقابل اضافه ولتاژهای ناگهانی كه ممكن است در دو سر لاین تراپ پدید آید از برقگیر استفاده می شود.

*موج گیرها در پستهای فشار قوی به سه طریق نصب می شوند:

1- بصورت آویزی

2- نصب موج گیر بر روی مقره اتكایی

3- نصب موج گیر بر روی ترانسفورماتور ولتاژ.(مزیت این طرح صرفه جویی در زمین پست است.)

*تذكر :موج گیرها فقط در دو انتهای خطوطی كه سیستم P.L.C بین دو پست برقرار باشد نصب می گردد و معمولا بر روی دو فاز نصب می شوند.( گاهی بر روی یك فاز ویا هر سه فاز نیز نصب می گردند.)

اجزاء تشکیل دهنده پستها :

1 ـ سوئیچینگ : به مجموعه ای از تجهیزات فشار قوی که عمل ارتباط بین چند فیدر و باسبار را در یک سطح ولتاژ را انجام می دهد سوئیچینگ می گویند .

هر سوئیچگیر متناسب با موقعیت آن در سیستم ممکن است از تمام یا تعدادی از تجهیزات زیر تشکیل شود که به ترتیب عبارتند از :

باسبار ـ بریکر یا دژنکتور ( کلید قابل قطع زیر بار و اتصال کوتاه ) ـ سکسیونر خط ـ سکسیونر زمین ، ترانس ولتاژ ، ترانس جریان ـ لاین تراپ یا تله موج ـ برقگیر و غیره

2 ـ ترانسفورماتورهای قدرت ـ زمین و مصرف داخلی

3 ـ سیستمهای جبران کننده ولتاژ مانند خازنها و راکتورها

4 ـ تأسیسات جنبی الکتریکی مانند : سیستم روشنایی ـ لاین گارد ـ شبکه زمین و غیره

5 ـ ساختمان کنترل شامل اتاق فرمان ـ اتاق رله ـ اتاق ولتاژهای کمکی AC و DC و باطریخانه

6 ـ تأسبسات جنبی ساختمانی مانند نگهبانی مانند نگهبانی ـ انبار ـ پارکینگ و غیره

باسبارها و انواع آن

تعریف : به محلی که مکان تلاقی بارهای ورودی و خروجی یک سطح ولتاژ در پست بوده را باسبار می گویند .

انواع باسبار :

1 ـ باسبار تک شینه شامل تک شینه ساده و تک شینه شکل

2 ـ باسبار شین دوبل شامل یک شین اصلی و یک شین یدکی و یا دوشین اصلی

3 ـ باسبار دو کلیدی

4 ـ باسبار یک ونیم کلیدی

تعریف انواع باسبار :

1 ـ باسبار ساده : که معمولترین و متداولترین باسبار برای پستهای تا 63 می باشد و ساده ترین و ارزانترین نوع باسبار بوده که دارای مزایای سهولت در امر بهره برداری می باشد ولی معایب آن خاموشی کلی در هر بار تعمیرات و حوادث احتمالی و توسعه مورد لزوم است .

2 ـ باسبار ساده شکل : که همان باسبار ساده بوده ولی از نظر فیزیکی فیدرهای ورودی و خروجی مقابل یکدیگر قرار دارند و باسبار به دو قسمت تقسیم شده که توسط یک بریکر به هم متصل می شوند در نتیجه در میزان بروز اتصالی فقط یک طرف باسبار بدون برق شده و طرف دیگر برقدار باقی مانده و ارتباط لازم را با فیدرهای مربوطه برقرار ساخته خاموشی به حداقل می رسد .

3 ـ باسبار اصلی و انتقالی : که نسبت به دو نوع قبلی از قابلیت اطمینان بیشتری برخوردار بوده و هنگامیکه تعداد فیدرها زیاد باشد مورد استفاده قرار می گیرد و دارای یک کلید بریکر کوپلاژ بوده که اگر بریکر هر کدام از فیدرها معیوب و از مدار خارج می شود فیدر مربوطه از طریق سکسیونر و باسبار انتقالی و بریکر کوپلاژه به باسبار اصلی متصل شده و از خاموشی بی مورد جلوگیری می نماید .

باسبار دوبل با دوبل سکسیونر :

در این حالت هرکدام از فیدرها چه ورودی و چه خروجی می توانند توسط مانور روی هر سکسیونر متصل به باسبار مربوطه به آن باسبار منتقل شوند و از باسبار دیگر جدا شوند .

در این جابجایی باسبارها بدلیل آنکه کلید مانور کننده از نوع سکسیونر ( غیر قابل قطع زیر بار ) بوده و همچنین جهت جلوگیری از خاموشی بیمورد به فیدرهای مربوطه لازم است که ابتدا سکسیونری که باز است بسته شده و به عبارتی در یک لحظه فیدر مربوطه به هر دو باسبار متصل شود و سپس سکسیونری که قبل از مانور بسته باز شود و بدین ترتیب از یک باسبار به باسبار دیگر منتقل می شود . مانند پست مشهد KV 63

5 ـ باسبار 5/1 کلیدی :

این نوع باسبار با قابلیت اطمینان بالا بوده ولی از نظر اقتصادی گرانترین نوع می باشد .

علت 5/1 ( یک و نیم ) کلیدی نامیدن آن اینستکه به ازای هر دو فیدر ورودی و یا خروجی از سه کلید بریکر استفاده می شود وقابلیت مانور در همه حالتهای مورد لزوم و بدون خاموشی را دارد .مانند پست شریعتی باسبار KV132 و پست KV 400 اسفراین .

باسبار دوبل با دوبل بریکر :

اینحالت مانند باسبار دوبل با دوبل سکسیونر بوده ولی چون بجای هر فیدر خروجی و یا ورودی از هر دو کلید بریکر استفاده گردیده است قابلیت قطع زیر بار و اتصال کوتاه را داشته ولی چون از نظر اقتصادی بسیار گران تمام می شود لذا از آن به ندرت استفاده می شود .

باسبار حلقوی :

در این حالت باسبار یک تکه وجود ندارد بلکه بدین صورت است که ما بین هر دو فیدر خروجی و یا ورودی بر روی باسبار یک بریکر وجود داشته و فیدر مربوطه فقط توسط یک سکسیونر از باسبار تغذیه می شود و چون در اینحالت هر بریکر باسبار باید جریان تمام باسبار را از خود عبور داده و این جریان را تحمل نماید لذا برای مکانهایی با تعداد محدود فیدر ( 4 الی 6 فیدر ) استفاده می شود ولی هزینه سرمایه گذاری آن از نوع 5/1 کلیدی و دوبل بریکر کمتر می باشد چون به ازای هر فیدر فقط از یک بریکر استفاده می شود و در این حالت بروز عیب روی یکی از بریکرها ، حلقه رینگ باز می شود ولی از بریکر ها ، حلقه رینگ باز می شود ولی فیدرهای دو طرف آن بی برق نمی شوند .

هادیهای پستهای فشار قوی

جهت انتقال جریان و ولتاژ بین قسمتهای مختلف تجهیزات از هادیهای مختلفی که عموماً از جنس آلومینیوم و یا مس می باشد استفاده می شود . این هادیها از نظر شکل ظاهری بصورت رشته ای ـ لوله ای ـ میله ای و یا شمش مقطع مستطیلی می باشند .

استفاده از نوع جنس و نوع سطح و قطع و اندازه سطح مقطع هادیها بستگی به شرایط محیطی و مقدار جریان عبوری و مقاومت مکانیکی و سایر موارد مشابه مؤثر در هادیها دارد .

کلمپها

جهت اتصالات الکتریکی بین قسمتهای مختلف تجهیزات و هادیها به یکدیگر از کلمپ استفاده می شود که عموماً بصورت چهار نوع می باشد :

1 ـ کلمپ پیچ و مهره ای یا بولتی که بیشتر در اتصالات پستها کاربرد دارد .

2 ـ کلمپ پرسی که معمولاً در اتصالات پستها کاربرد دارد .

3 ـ کلمپ جوشی که اغلب در اتصالات میانی چند هادی بیکدیگر بکار برده می شود .

4 ـ کلمپ بوشی ( سربی یا مسی ) که اکثراً در ارتباط میانی دو هادی به یکدیگر استفاده می شود .

ترانسفورماتورهای حفاظتی

ترانس جریان

تعریف : ترانس جریان وسیله ای جهت تبدیل جریان بالای شبکه به یک جریان کم چند آمپری جهت قرائت وسایل اندازه گیری و یا تغذیه رله های حفاظتی جریانی بوده ضمناً جهت مجزا کردن و عایق نمودن مدارات جریانی با شبکه قدرت نیز بکار می رود.

انواع ترانس جریان

از نظر ساخت جریانها به دو صورت هسته ( کُر ) بالا و کُر پایین ساخته می شوند همچنین از نظر دقت و نقطه اشباع بصورت حفاظتی یا اندازه گیری وجود دارند مثلاً ترانس جریان با کلاس 5P20تا ( 20 برابر جریان نامی خطا 5% ) جهت حفاظت و کلاس 5/0 جهت وسایل اندازه گیری مثل آمپرمتر استفاده می شوند .

ترانس ولتاژ

ترانسهای ولتاژ نیز مانند ترانسهای جریان جهت تبدیل مقادیر ولتاژ بالای شبکه به ولتاژ کم جهت وسایل اندازه گیری ولتاژی و رله هایی که با ولتاژ کار می کنند و همچنین برای عایق نمودن وسایل ولتاژی فشار ضعیف با ولتاژی شبکه می باشند .

انواع ترانس ولتاژ

ترانسهای ولتاژ از نظر ساختمانی به دو صورت :

ترانس ولتاژ مغتاطیسی ( اندکتیو ) P.T

ترانس ولتاژ خازنی C.V.T ساخته می شوند .

ترانس زمین ( ارتینگ ترانس )

برای برقراری نقطه صفر در مکانهایی که نقطه صفر ترانس نداریم ( جهت ایمنی و امکانات رله های حفاظتی پست ) مانند اتصال مثلث ثانویه ترانسهای قدرت ، از ترانس زمین استفاده می کنیم بنحوی که سه فاز خروجی از ترانس قدرت (KV 20 ترانس قدرت ) را بصورت اتصالی ستاره در آورده و نقطه صفر آن را زمین می نمائیم .

ترانس مصرف داخلی ( تغذیه AC پست )

این ترانس جهت تأمین مصارف AC داخلی پست بکار می رود که این مصارف عموماً عبارتنداز:

تغذیه موتورهای فن ترانس های قدرت

تغذیه موتورهای تپ چنجر ترانسهای قدرت

مکانیزم و موتور شارژ فن بریکرها

موتورهای مدارات فرمان قطع و وصل بریکرها و سکسیونرها

مدارات روشنایی و هیترها و وسایل برودتی

تغذیه شارژهای DC و اینورتر و دیگر وسایل مصرفی AC پس

سیستم ولتاژ KV20 پست :

ولتاژ KV20 در پستهای فشار قوی بصورت ورودی 20KV که از هسته دوم ( ترانسهای دو سیم پیچ ) و یا هسته سوم ( ترانسهای سه سیم پیچ ) تغذیه شده و به باسبارهای 20KV پست وارد می شود و مصارف محلی 20KV بصورت خروجی از این باسبار تأمین شده و توسط یک کابل تا ابتدای شبکه 20KV هوایی اتصال می یابد و یا اگر شبکه 20KV کابلی باشد مستقیماً از فیدرخانه 20KV تأمین می شود .

خازنها و راکتورها :

خازنها دستگاهی هستند که بصورت یک مجموعه در پستهای فشار قوی نصب شده و وظیفه آنها خنثی نمودن مصارف سلفی پست و تنظیم ولتاژ و تأمین افت ولتاژ و افت توان و در نتیجه بالا بردن ظرفیت توان انتقالی در شبکه می باشد .

مجموعه خازنها که بصورت بانک خازنی می باشند و بصورت دستی و یا اتومات در مدار می آیند و یا از مدار خارج می شوند فرمان اتومات آنها توسط دستگاهی بنام کنترل کننده توان راکتیو اتومات Automatic Varcontrol (AVC) تأمین می شود .

راکتورها نیز وسیله ای سلفی هستند که جهت تأمین بار راکتیو مورد نیاز پست و تنظیم اظافه ولتاز پست بکار می روند .

ترانسفورماتور قدرت :

اصلی ترین و مهمترین عنصر هر پست فشار قوی ترانس قدرت می باشد و اصولاً بجز در مواردی خاص ، یک پست بدون قدرت معنا ندارد بنابراین وظیفه ترانس قدرت تأمین و تغذیه انرژی مصرف کنندگان و مرتبط نمودن دو یا سه سطح ولتاژ با یکدیگر می باشد .

ترانسفورماتور یک افزار ایستا بوده که قلب آن هسته مغناطیسی است که از لایه های ورقه ورقه ای جهت کاهش تلفات تشکیل یافته و معمولاً دو یا سه سیم پیچ متفاوت دارد .

وظیفه خنک کنندگی ترانس بعهده روغن می باشد که عمل عایقی را نیز انجام می دهد .

کار تنظیم ولتاژدر ثانویه ترانس قدرت توسط دستگاهی بنام تپ چنجر انجام می شود .

تپ چنجر نیز از سیستم کنترل کننده ولتاژA.V.R) ( Automatic Voltage Regulator که ناظر بر ولتاژ خروجی ترانس قدرت می باشد ، فرمان می گیرد .

انواع تپ چنجر:

1 ـ تپ چنجر Onload : این تپ چنجر علاوه بر زمان بدون بار بودن ترانس در هنگامیکه ترانس زیر بار می باشد نیز قادر به فرمان دادن و تعویض تپ می باشد .

2 ـ تپ چنجر Off load : این تپ چنجر فقط زمانیکه ترانس بدون بار باشد عمل می کند و اگر در هنگام بارداری ترانس به این تپ چنجر فرمان داده شود ابتدا یک فرمان تریپ به روی ترانس اعمال نموده تا ترانس قطع شود ، آنگاه فرمان تعویض تپ را صادر می کند.

بعضی از مشخصه های ترانسهای قدرت عبارتند از :

قدرت ترانسفورماتور ـ ولتاژ نامی اولیه H.V ـ حداکثر ولتاژ اولیه ـ گروه اتصال مثلاً (YNd11)

کلیدهای قدرت

یک سری از تجهیزات مهم دیگر پست فشار قوی کلید های قدرت می باشند که وظیفه قطع و وصل شبکه را بر عهده دارند .

انواع کلیدهای قدرت :

کلیدهای قدرت بر اساس نوع کار و اهمیت آنها به صورت زیر تقسیم بندی می شوند :

1 ـ کلید غیر قابل قطع زیر بار ( سکسیونر )

2 ـ کلید قابل قطع تحت ولتاژ و بار کم تا 20kv ( سکسیونر تیغه ای با سرعت قطع زیاد )

3 ـ کلید قابل قطع تحت ولتاژ و بار و قدرت زیاد حتی قدرت اتصال کوتاه ( بریکر یا دژنکتور )

سکسیونر ها نیز از نظر ساختمان و نحوه عملکرد بصورت ذیل تقسیم بندی می شوند :

سکسیونر تیغه ای ( دورانی )

سکسیونر تیغه ای عمودی

سکسیونر کشوئی

سکسیونر قیچی یاپانتوگراف

ولی از نظر فرمان بدو صورت دستی و اتومات الکتریکی یا موتوری دسته بندی می شوند که فرمان الکتریکی خود نیز به دو حالت فرمان از نزدیک ویا فرمان از راه دور وجود دارد.

ساختمان سکسیونر های تیغه ای قطع سریع kv 20 بدینصورت است که علاوه بر پلهای قطع و وصل مدار از تیغه های فلزی به موازات آنها نیز استفاده شده است بنحوی که در زمان قطع ابتدا کنتاکتهای اصلی مدار باز شده سپس تیغه های فلزی بسرعت مدار را باز می نمایند بنحوی که جرقه حاصل از قطع مدار سریعاً خاموش شده و از ادامه آن جلوگیری می شود .

بریکر:

بریکر ها هر چند از نظر قیمت بعد از ترانسهای قدرت قرار دارند ولی چون تعداد آنها نسبت به ترانس ها در یک پست فشار قوی به مراتب بیشتر است بنابراین در مجموع گرانترین عنصر یک پست به شمار می روند .

انواع بریکر ها :

بریکر ها از نظر ساختمان و نوع خفه کنندگی Arc ( جرقه ) بصورت زیر دسته بندیمی شوند:

بریکر نیمه روغنی

بریکر تمام روغنی

بریکر از نوع گاز SF6

بریکر از نوع خلأ

بریکر از نوع آبی و یا اکسپانزا سیون

بریکر از نوع هوای فشرده

بریکر از نوع گاز سخت ( جامد )

و از نظر نوع مکانیزم قطع و وصل بصورت ذیل تقسیم بندی می شوند :

بریکر هوای فشرده

بریکر با مکانیزم فنر

بریکر گاز نیتروژن فشرده N2

بریکر روغنی ( هیدرولیکی )

روش فرمان بریکر ها :

فرمان وصل : بریکر عموماً بصورت الکتریکی بوده که هم از نزدیک Local و هم از راه دور Remote و هم از طریق مراکز دیسپاچینگ SCADA بوده که فرمان قطع یا تریپ علاوه بر موارد فوق ازطریق رله های حفاظتی نیز قابل فرمان می باشند .

مقادیر نامی مشخصه بریکر ها عبارتند از :

ولتاژ نامی ماکزیمم Vn max

جریان نامی ماکزیمم دائمی In max

قدرت قطع نامی ماکزیمم Pmax و Qmax

جریان نامی ماکزیمم لحظه ای قابل تحمل بریکر ( جریان اتصال کوتاه نامی )

بعنوان مثال بعضی مشخصات فنی مربوط به بریکر نیمه روغنی B.B.C مدل F1.C1 جهت شبکه 230 KV به شرح ذیل می باشد .

ولتاز نامی 245 KV

فرکانس نامی 50 hZ

جریان نامی 2500 A

جریان قطع متقارن 40 KA

ولتاژ ضربه ای تست شده 1050 KV

زمان قطع نامی 35 ms

زمان وصل مجدد 355 ms

شمای تک خطی :

نقشه ای است که بصورت دیاگرام تک خطی با استفاده از علائم استاندارد تجهیزات و نحوه ارتباط آنها با یکدیگر را نشان می دهد . همچنین بیانگر تعداد فیدر های مختلف و نحوه اتصال آنها به باسبار نیز می باشد .

اطلاعاتی را که می توان توسط دیاگرام تک خطی مشاهده و بدست آورد عبارتند از :

ـ سطح ولتاژهای مختلف پست

ـ نوع خط هوایی یا زمینی

ـ تعداد و نوع ترانسفورماتور های قدرت و زمین و تغذیه داخلی و ولتاژ و قدرت و نوع اتصا ال آنها

ـ نوع باسبار مربوطه

ـ تعداد فیدرهای مختلف با سطح ولتاژ های آنها

ـ تجهیزات مربوط به هر فیدر مانند بریکر ـ سکسیونر خط یا زمین ـ ترانسهای ولتاژ و جریان ـ برقگیر و غیره ، همچنین مشخصات فنی تجهیزات فوق شامل مقادیر زیر :

سطح ولتاژ نامی ـ جریان نامی ـ جریان تحمل اتصال کوتاه ـ قدرت نامی ـ ولتاژ عایقی ـ دمای کار در محیط

نوع عایق بدنه ـ نوع عایق و گاز خنک کنندگی و خفه کنندگی آرک و جرقه

ارتفاع محل از سطح دریا

تکفاز و یا سه فاز بودن آنها

نحوه اینترلاک هر وسیله با تجهیزات مورد نظر و متعلقات مربوطه

آرایش پست Lay Out

آرایش پست شامل نحوه قرار گرفتن تجهیزات پست مطابق با نوع کار و الگوی تنظیمی بوده و فواصل مجاز آنها از یکدیگر و از زمین ـ فاصله مجاز فازها نسبت به هم ونسبت زمین و نحوه تجهیزات بصورت افقی یا عمودی می باشد .

در نقشه Layout ارتفاع تجهیزات و ارتفاع عایق آنها نیز دیده می شود ، ضمناً در این آرایش ، سطح زیر تجهیزات پست و شکل هندسی آن مشخص می شود .

سیستم زمین در پستهای فشار قوی :

هدف از ایجاد سیستم زمین تأمین مقاصد ذیل است :

1 ـ در حالت نرمال تمام قسمتهای هادی غیر باردار دستگاهها از طریق هادیهای متصل به زمین در ولتاژ مطلق زمین که صفر یا نزدیک به صفر می باشند قرار می گیرند .

2 ـ حفاظت دستگاهها و تأسیسات

3 ـ حفاظت جان اپراتورها و مراقبین و تعمیرکاران در تمام مواقع چه حالت نرمال چه حالت بروز خطا .

عمل زمین کردن دستگاهها بدو صورت انجام می گیرد :

الف : زمین کردن نوترال دستگاهها

ب : زمین کردن بدنه اجزاء هادی غیر باردار دیگر تجهیزات پست

طرق مختلف زمین کردن نوترال دستگاهها بشرح زیر است :

1 ـ زمین کردن مستقیم

2 ـ زمین کردن از طریق مقاومت ـ راکتانس ، کویل قطع قوس ، ترانسفورماتور زمین (غیر مستقیم )

روشهای زمین نمودن بدنه اجزاء هادی غیر باردار :

1 ـ قرار دادن الکترود میله ای در عمق زمین

2 ـ قرار دادن لوله گالوانیزه

3 ـ قرار دادن نوارهای فلزی در عمق مناسب

4 ـ قرار دادن صفحات فلزی در عمق مناسب

5 ـ قرار دادن شبکه سیمی ( مسی ) در عمق مناسب

6 ـ استفاده از میله های مسطح فولادی داخلی بتون ـ لوله کشی آب و غیره

بررسی ولتاژ های مؤثر در ایمنی و شبکه زمین

1 ـ ولتاژ گام یا قدم Step Voltage : که از عبور چریان در مسیر بسته دو پای شخص و زمین ناشی می شود .

2 ـ ولتاژ تماس Tooch Voltage : که ناشی از عبور جریان از مسیر بسته نوک انگشت دست و یا ناحیه بالایی مورد تماس بدن به پا و زمین و دستگاه می باشد .

3 ـ ولتاژ انتقالی Transfer Voltage : که حالت خاصی از ولتاژ تماس است و آن در حالتی است که دستگاه مورد تماس در فاصله دوری زمین شده باشد .

4 ـ ولتاژ خانه ( مش ) Mesh Voltage : که عبارت از اختلاف ولتاژ بین وسط یک خانه شبکه زمین در جهت قائم تا سطح زمین پست .

روابط نرمال بین ولتاژ های فوق به ترتیب زیر است :

در محاسبات باید همیشه ولتاژ تماس کوچکترویاحداکثر مساوی ولتاژ مش باشد یعنی Etooch < Emesh

همچنین ولتاژ گام نیز باید کوچکتر از ولتاژ مش باشد یعنی Estep < Emesh

روشهای کاهش ولتاژانتقالی به شرح زیز است:

الف : رعایت سطح ایزولاسیون عایقی مناسب و مطلوب برای دستگاهها

ب : ایزوله کردن کامل شبکه ها و جدا سازی آنها از یکدیگر

ج : افزایش مقاومت لایه سطحی زمین پست با پوشاندن گراویه تا ارتفاع cm 15

شبکه خراسان و موقعیت پست 63 kv مشهد:

شبکه خراسان در مجموع یک شبکه رینگی می باشد که توسط نیروگاههای توس ـ مشهد ـ شریعتی ـ شیروان –نیشابور - قائن ، تغذیه می شود و طرحهای دیگری نیز برای شبکه در نظر گرفته شده است از آن جمله برای استفاده از اختلاف افق استان خراسان با دیگر استانهای کشور که موجب اختلاف در زمان پیک بار با نقاط مختلف کشور می شود این امر باعث می شود که واحد های مختلف در ساعات پیک بار به کمک یکدیگر بپردازند و موجب اطمینان و پایداری بیشتر شبکه شود . به موجب این امر مهم در نظر است که شبکه خراسان مجدداً توسط یک خط 400 kv از طریق طبس و یزد به شبکه سراسری وصل گردد . خطوط انتقال در شبکه خراسان 63kv,132 kv, 400 kvو خطوط توزیع اکثراً 20kv می باشند .

پست 63kv مشهد که این گزارش درباره این پست تهیه و تنظیم گردیده است یک مبدل نیروگاهی است که در ناحیه شرق مشهد ـ در کنار جاده سرخس جنب نبروگاه مشهد واقع شده است .

پست مشهد توسط واحد های زیر که درنیروگاه مشهد نصب شده است تغذیه میشود.

1- دو واحد بخاری اشکودا ساخت چک اسلوواکی(قدیم) هر یک به قدرت 60 مگاوات با ولتاژ 13.8 کیلو ولت و با 5% تلرانس

2- دو واحد توربین گازی B.B.C آلمان هر یک به قدرت اسمی79 مگاوات با ولتاژ 11کیلوولت

3- دو واحد توربین گازی آلستوم ساخت فرانسه به قدرت 18.7مگاوات با ولتاژ 6.3 کیلوولت

نیروهای تولید شده با ولتاژ ژنراتور پس از عبور از ترانس قدرت با ولتاژ KV 63 وارد باسبار 63KVپست مشهد می شود که علاوه بر ارتباط از طریق خطوط KV 63 با پستهای همجوار خود مانند پست شریعتی ـ بازار رضا ـ سیلو ـ بهار ـ طرق ـ حامد ـ شمال پارک از طریق دو ترانسفورماتور قدرت 63/20 KV وارد باسبار 20KV پست گردیده و خطوط20KV را تغذیه می نماید :

جدول شماره 1 مشخصات فیدر های 20 کیلوولت

خطوط 63 KV خروجی از پست مشهد :

1 ـ خطوط شریعتی 1 و 2 که رابط بین نیروگاه شریعتی و پست مشهد است .

2 ـ بازاررضا : رابط بین دو پست بازار رضا و پست مشهد.

3 ـ رابط نیروگاه : که برق مصرفی نیروگاه مشهد را جهت واحد های اشکودا را از طریق شبکه تأمین می کند .

4 ـخط kv63 طرق :پست طرق را تغذیه ورینگ می باشد .

5 ـ خط kv63 حامد : که پست حامد را تغذیه می کند ورینگ می باشد .

6 ـ خط kv 63 شمال پارک : که بین پست شمال پارک و مشهد می باشد .

7ـ خطkv 63 سیلو : پست سیلو را تغذیه می کند ورینگ می باشد .

8 ـ خطkv 63 بهار : پست بهار را تغذیه می کند ورینگ می باشد .

شین بندی :

شین بندی باسبار پست KV63 مشهد دوبل ساده است که از دو باسبار تشکیل شده است به نامهای باس MAIN (اصلی ) و باس ( RESERVE) رزرو و هر باس به دو زون تقسیم گردیده است . باس مین به زون A و B و باس رزرو به زونهای D و C تقسیم گردیده است . در باس مین دو زون توسط یک باسسکشن که از یک بریکرو دو ترانس جریان در طرفین بریکر و دو سکسیونر در طرفین برای هر فاز تشکیل شده به هم مرتبط هستند .

اما در باسبار رزرو دو زون توسط دو سکسیونر به هم ارتباط دارند و از بریکر و ترانس جریان استفاده نشده است لازم به ذکر است که ارتباط زونها به این شکل کامل نیست و نمی توان بر روی باس RESERVE به راحتی باس MAIN مانور انجام داد .

باسبارهای MAIN و RESERVE توسط دو باسکوپلر ( باسکوپلر 1 و 2 ) قابل مانور جهت ارتباط به یکدیگر هستند.

باسکوپلر1 زون A وC را به هم وصل می کند و باسکوپلر 2 زونهای B و D را به هم وصل می کند .

اکثر خطوط خروجی پست و همچنین خطوطی که باسبار را تغذیه می کنند ( ورودیها ) توسط یک سکسیونر خط مجهز به تیغه ارت ، یک بریکر KV 63 و دو سکسیونر باسبار به باسبار وصل هستند که می توان با بستن یکی از سکسیونرهای باسبار جریان را به یکی از باسبار ها منتقل کرد که عملاً می توان یک سیستم یک و نیم کلیدی سکسیونری در پست ایجاد کرد . فقط خط63KV خروجی بازار رضا و خط KV 63 ورودی آلستوم یک تنها به یک باسبار وصل هستند و سایرخطوط را می توان بر حسب نیاز و یا برای تعادل بار باسبار تغییر داد .

بریکر ها :

اکثر بریکرهای KV 63 موجود در پست مشهد از نوع آلستوم KV 63 (DE ALESTOM ) با جریان نامی A 1250 است. فقط بریکر خط سیلو از نوع ASEA میباشد. همه بریکر ها نیمه روغنی هستند و مکانیزم عمل کننده ی آنها فنری می باشند . کلیه بریکر ها قابل قطع و وصل از داخل اتاق فرمان از روی تابلو فرمان مربوطه فرمان می گیرند .

کلیه سکسیونر ها 800 آمپری و دستی می باشند فقط سکسیونر های واحد B.B.C موتوریزه است و فرمان از راه دور عمل می کنند سیستم اینترلاک سکسیونرهای خط بابریکر

بوده و از نوع مکانیکی می باشد که به صورت یک قفل کوچک در پای سکسیونر واقع است دارای یک سوئیچ است که در صورت قطع بودن بریکر می توان سوئیچ را چرخاند که با این عمل زائده ای که در مقابل بسته شدن سکسیونر مقاومت می کند کنار رفته و سکسیونر به راحتی بسته می شود

اینترلاک سکسیونر زمین نیز با سکسیونر های باس است اما حفاظت قابل اطمینانی نیست اگر سیستم اینترلاک سکسیونر ارت به صورتی طراحی می شد که در صورت برقدار بودن VT (ترانس ولتاژ) خط فوق اجازه ارت نمی داد از ایمنی بهتر برخوردار بود اما در این پست به علت قدیمی بودن و طراحی سلیقه ای این مطلب رعایت نشده است و فقط با هماهنگی مرکز کنترل که اول به پستهای طرفین خط دستور قطع خط را می دهد و بعد از قطع خط به طرفین

دستورات را صادر می کند . که در این صورت اگر اپراتور دچار اشتباه شود و خط را وصل کند باعث خسارت جانی و مالی فراوانی خواهد شد .

بار مجاز خطوط به لحاظ تنظیم ست رله :

از خطوط خروجی موجود درپست مشهد فقط خطوط بازار رضا و سیلو و رابط نیروگاه (زمینی ) و بقیه خطوط هوایی می باشند . سر کابل و کابلهای خطوط KV 63 بازار رضا و سیلو 300 *1 عایق پلی اتیلنی کراسلینک NLDE می باشد و بار مجاز خطوط kv 63 خروجی پست مشهد به لحاظ تنظیم ست رله درحال حاضر برابر جدول زیر میبا شد .

مشخصات کابلهای 20 ورودی و خروجی:

جدول شماره 3 بار مجاز خطوط 20 کیلوولت

حفاظت باسبارها و خطوط :

حفاظت باسبار پست مشهد از نوع رله دیفرانسیل است که بر روی هر یک از زون ها موجود است که در صورت بروز اختلاف جریان رله دیفرانسیل زون مربوطه تحریک شده و اطلاعات لازم را به رله checkzon می برد که در صورت تأیید ، zon مربوطه از مدار خارج می گردد . طرز عمل به اینصورت است که حفاظت باس زون ، زون بندی شده به صورت zon A ، zon B ، zon C ، zon Dو هنگام عملکرد باس زون مثبت به مدار می آید و از طرفی فقط در محدوده زون خود عمل می کند ، اما CHECKZON همزمان با زون های A,B,C,D در مدار می آید ، که با عملکرد CHECKZONE قطب منفی در مدار قرار می گیرد . به این ترتیب باعث قطع بریکر یا دادن آلارم می شود

برای حفاظت خطوط در پست مشهد از یک رله دیستانس به عنوان حفاظت اصلی ورله اورکارنت به عنوان حفاظت پشتیبان استفاده شده است .

رله های کمکی دیگری که برای خطوط استفاده می شود عبارتند از :

1 ـ رله مسترتریپ TRIPPING RELY : رله ای است که بعد از تحریک تمام رله های استارت می شود و کلیه فرامین از طریق این رله صادر می شود که بعد از عملکرد تا این رله ریست نشود فرمان وصل دوباره را به بریکرها نمی توان داد .

2 ـ رله SUPERVISION : این رله نظارت بر مسیر تریپ را بر عهده دارد .

ترانسهای قدرت :

در محوطه بیرونی پست مشهد 2 ترانس قدرت وجود دارد به نسبت تبدیلKV 63/20 و ساخت ایران ترانسفو است که با عنوان ترانس 1 و ترانس 2 بر روی نقشه های پست مشخص هستند . این دو ترانس فیدرخانه KV20 پست را تغذیه می کند . نوع سیم پیچی این دو ترانس ستاره ـ مثلث می باشد که برای ایجاد نقطه صفر در ثانویه از یک ترانس دیگر که به نام ترانس زمین است برای هر یک از ترانس های فوق استفاده شده است . در پست مشهد از این دو ترانس زمین علاوه برایجاد نقطه صفر به عنوان ترانس مصرف داخلی نیز استفاده شده است که در حالت عادی یکی از ترانس ها برای مصرف داخلی استفاده می شود . لازم به ذکر است معمولاً بین ترانس زمین و ترانسفورماتور قدرت یک دیوار بتنی به نام دیوار آتش قرار دارد این دیوار برای حفاظت ترانسفورماتور از آتش سوزی مورد استفاده قرار می گیرد . در پست مشهد ترانس زمین در داخل یک چهار دیواری قرار گرفته است .

باسبار KV20 ترانس 1 شامل خطوط سلمان – رابط الین – نوسازیع توزیع – عدالت و مترو که بریکرها از نوع ASEA است و باسبار شماره 2 که توسط ترانس 2 تغذیه می شود شامل خطوط 20KV بهداشتکاران –مهر آباد –بهزیستی و کشاورز است وبزیکرهای آنها نیزاز نوع ASEA می باشند .

حفاظت ترانس : معمولاً ترانسفورماتور قدرت بوسیله رله دیفرانسیل به عنوان حفاظت اصلی و رله جریان زیاد بعنوان رله پشتیبان حفاظت می شود . اما ترانسهای پست مشهد بوسیله رله اورکانت وارت فالت و همچنین توسط رله های مکانیکی نظیر بوخهلتس حفاظت می شوند . رله های هشدار دهنده حرارت سیم پیچ و روغن نیز بر روی ترانسها نصب گردیده است .

سیستم حفاظت گارد و شبکه زمین پست :

معمولاً برای حفاظت تجهیزات موجود در پست در برابر اضافه ولتاژهای ناشی از رعد و برق و صاعقه از سیمی به نام سیم گارد یا میله برقگبر استفاده می شود . این سیستم باید بالاتر از همه تجهیزات نصب شده باشند و رشته های بسیار زیاد از یک سیم هادی (مسی ) در نقاط مختلف پست زمین شده باشد تا بتوان اضافه ولتاژ را به راحتی به زمین منتقل بکند .

شبکه زمین : هدف از ایجاد سیستم زمین این است که در زیر و اطراف پست یک سطح با پتانسیل یکنواخت و با ولتاژ نزدیک صفر یا پتانسیل مطلق زمین ایجاد گردد . به طوری که : اولاً تمام اجزاء و وسایل به جز قسمتهای برقدار توسط هادی های رشته ای به سیستم زمین وصل شود و در پتانسیل زمین قرار گیرد .

دوماً اپراتور و سایر افراد همیشه در پتانسیل زمین قرار گیرند .

در شبکه زمین به علل مختلف از جمله بالا بودن و متغیر بودن مقاومت خاک ممکن است از میله های اتصال زمین به طول چند متر نیز استفاده گردد . این میله ها از جنس فولاد با روکش مس می باشد . به طور عمودی در زمین پست در عمق پایین تر از شبکه هادی کوبیده می شوند و تمام پایه های فلزی و بدنه دستگاهها و فنس اطراف پست در چند نقطه با اتصال مطمئن به شبکه زمین متصل می شوند . معمولاً از سیم های نازک مسی با تراکم زیاد برای زمین کردن تجهیزات در پست استفاده می شود .

در پست KV 63 مشهد شبکه زمین به علت قدیمی بودن حالت استاندارد خود را از دست داده و مقاومت آن زیاد شده است . در حادثه انفجار سر کابل فاز T واحد اشکودا در پست مشهد در محل اتصال سیم ارت و پایه های فلزی سر کابل اثرات اتصالی مانند سیاه شدن پایه ها و در بعضی از جاها جوش خوردگی به چشم می خورد که به علت مقاومت زیاد و از دست دادن حالت استاندارد شبکه ارت پست . سیم ارت سر کابل قادر به هدایت جریان اتصال کوتاه نبوده و باعث جرقه و سیاه شدن محل وصل سیم ارت و پایه های فلزی شده بود . البته کارشناسان معتقد هستند که عوامل دیگری نیز در این حادثه نقش داشته اند . از قبیل به موقع نکردن رله های حفاظتی یا معایب در ترانس قدرت ، ولی فرسوده بودن شبکه ارت پست و نیروگاه یکی از مهمترین عوامل بوده است .

لازم به ذکر است که در پست مشهد علاوه بر فرسوده بودن شبکه زمین از سیم گارد و میله برقگیر که تجهیزات را در مقابل ضربه های مستقیم ناشی از صاعقه و رعد و برق حفاظت می کند ، استفاده نشده است و تنها به برقگیر که در ابتدای خطوط و شاخکهای برقگیر که بر روی بعضی از تجهیزات نصب شده است بسنده گردیده است . لازم به ذکر است که باید برای حفظ تجهیزات و جان افراد تصمیمات اصلاحی جدیدی به کار گرفته شود .

تغذیه داخلی پست و باطریخانه :

در تأسیسات الکتریکی نظیر نیروگاه و پستهای فشار قوی همیشه نیاز به یک منبع DC وجود دارد . در حالت عادی تغذیه داخلی پست توسط دو عدد ترانس موازی KV20 که در ثانویه توسط دو کلید اینترلاک شده اند ، به این ترتیب که وقتی یکی از ترانسها در مدار باشد کلید ترانس دیگر از مدار خارج است .

باسبار V380 سه فاز که توسط ثانویه یکی از ترانسها تغذیه می شود بوسیله یک رکتیفابر یا شارژر که برق AC را به DC تبدیل می کند . باسبار V110 ، DC را تغذیه می کند . از این باسبار ها انشعابات مختلفی گرفته شده یکی از انشعابات دیگر به اینورتر وصل است که دوباره برق DC110 ولت را به V AC220 تبدیل می کند و در مواقع اضطراری از آن استفاده می شود و به برق AC اضطراری مشهور است . از طریق انشعاب دیگر باسبار V110DC با یک سری باطری پارالل است و دائماً باطریها را زیر شارژ دارد . انشعاب دیگر به کنورتور وصل است که برق 110 ولت DC را به 50 ولت DC تبدیل می کند که برای رله ها مورد استفاده قرار می گیرد .

با قطع شدن KV 20 کلیدهای دو طرف رکتیفایر به طور اتوماتیک باز می شود . برای اینکه جریان به عقب برگردانده نشود و وارد ترانسها نشود . خروجی اینورتور معمولاً برای روشنایی و یا موتور شارژ کلیدها(بریکرها) به کار برده می شود . در زمان بی برق شدن پست برق مورد نیاز جهت فرامین،کنترل ، روشنایی . آلارم و سیگنال و موارد مورد نیاز دیگر نوسط برق باطریخانه تأمین می گردد . لازم به ذکر است ، باطریها در یک اتاق نسبتاً بزرگی که جدا از سایر اتاقهای پست است و درب آن به محوطه بیرون باز می شود قرار دارد.

ساختمان پست :

اصولاً تمام پستها از دو قسمت INDOOR و OUTDOR تشکیل شده است INDOOR ساختمان داخل پست است که تجهیزات تابلو فرمان و سایر اقلام مورد نیاز می باشند رله ها در آن نصب شده است .

OUTDOOR : مربوط به فضای بیرون از اتاق فرمان و ساختمان کنترل است در یک قسمت آن تجهیزات بیرونی پست نصب است و قسمتی نیز شامل فضای سبز و غیره می شود که با فنس محافظت می گردد .

ساختمان کنترل :

وسایل حفاظت و کنترل تجهیزات پست ، اعم از سویچگیر ، ترانسفورماتور های قدرت و غیره و نیز دستگاههای اندازه گیری پارامتر های مورد نیاز توسط وسایلی که از طریق کابلهای مناسب به سیستم های فرمان و یا ترمینالهای فشار ضعیف ترانسفورماتور های اندازه گیری متصل هستند انجام می گیرد . کلیه این وسایل همراه با سیستم های تغذیه جریان متناوب و مستقیم (AC,DC)در داخل ساختمانی قرار دارند که ساختمان کنترل نامیده می شود این ساختمان دارای تأسیسات مورد نیاز برای کار اپراتور نیز می باشد .

1 ـ اتاق فرمان : که اتاق فرمان محل نصب تابلوهای فرمان و محل استقرار اپراتور می باشد معمولاً اتاق فرمان را طوری می سازند که اپراتور از داخل دید کافی بر روی تجهیزات بیرونی پست داشته باشد .

تابلو فرمان : تابلو فرمان ترکیبی از عملکرد بریکرها ـ نشان دهنده وضعیت سکسیونرها و بریکر ها و سیگنالهای خبری اعم از اطلاع عملکرد رله های حفاظتی و تغذیه مکانیزم بریکرها و مدارات مربوطه (DC,AC) و قطع و وصل بودن کلید V.T و سیگنال ها و آلارمهای مربوطه به ترانسفورماتورهای قدرت و غیره می باشد .

عملکرد مربوط به بریکر ها : معمولاً بریکرها قابل قطع و وصل از راه دور هستند و کلید قطع و وصل آنها بر روی تابلو فرمان وروی دیاگرام تک خطی موجود بر روی تابلو نصب گردیده است . که در هنگام وصل هم راستای دیاگرام تک خطی و لامپ آن خاموش است و در موقع قطع عمود بر دیاگرام تک خطی و لامپ روشن می باشد . قاب کلید نیز خود دارای یک لامپ است و وضعیت سکسیونرها را مشخص می کند .

2 ـ سیگنالهای خبری : سیگنالهای خبری اعم از اطلاع عملکرد رله های حفاظتی و تغذیه مکانیزم بریکرها و رله ها به مدارات مربوطه تغذیه ( AC,DC ) و قطع و وصل بودن کلید V.Tمی باشد .

3 ـ وسایل اندازه گیری : وسایل اندازه گیری شامل آمپرمتر ـ ولت متر ـ وارمتر ( M VAR ) وات متر ( MW ) بر روی تابلوها نصب هستند و بار خطوط را نشان می دهند .

بر روی تابلو فرمان واحدها و ترانسفورماتورهای قدرت علاوه بر سیگنال ها و نشان دهنده های فوق مجهز به سیگنال های اختصاصی نیز هستند مثلاً در مورد ترانسفورماتور سیگنال های مربوط به تپ ترانس و حرارت سیم پیچ و روغن و ... در موقع عوض شدن تپ ترانس همزمان چراغ و شماره تپ بر روی تابلو فرمان روشن می شود که مشخص کننده شماره تپ ترانس است حداکثر تپ ترانسفورماتورهای قدرت پست مشهد 17 تپ می باشد . لازم به ذکر است که در ترانسفورماتورهای به صورت موازی ( پارالل ) تعویض تپ همزمان انجام می گیرد به طوری که یکی از ترانس ها فرمان دهنده است و بر روی اتومات و MASTER تنظیم می شود و ترانس دیگر روی تابع است که بر روی FOLLOWER تنظیم می گردد . در ترانس تابع تنظیم بر روی اتومات یا دستی فرقی ندارد .

چون این قسمت ترانس از مدار خارج می شود . البته لازم به ذکر است هر ترانس به طور جداگانه دارای A.V.R یا ریگلاتور ولتاژ می باشد و در صورت پارالل نبودن می توانند به صورت مجزا تغییر تپ بدهند . چون در صورت پارالل بودن اگر مجزا عمل کنند ممکن است اختلاف ولتاز به وجود آید.

دوعدد کلید شاسی در پایین تر از صفحه سیگنال که یکی به نام lamptest و یکی به نام cancel alarm اولی برای تست لامپهای آلارم و دیگری برای ریست کردن لامپ آلارم است . لازم به توضیح است که بک شاسی دیگر بر روی تابلوفرمان است که صدای آلارم را خاموش می کند . دو تا کلید مکانیکی که در اطراف کلید بریکر هر خط و بریکر واحدها موجود است که برای سنگرون کردن به کار می روند . ژنراتورها عموماً تنها کار نمی کنند بلکه اغلب تعدادی از آنها بطور موازی شبکه مشترکی را تغذیه می کنند . لذا قبل از وصل کردن ( موازی کردن ) ژنراتور شبکه ای که زیر ولتاژ است باید ژنراتور تازه وارد را با شبکه یا با ژنراتور دیگری که در حال کار است همراه یا بعبارت دیگر سنکرون کرد .

سنکرون حالتی از پارالل کردن را بیان می کند که در آن حالت هیچ نوع جریان ضربه ای قابل ملاحظه ای ایجاد نشود .

برای بوجود آوردن این حالت باید چهار شرط زیر قرار می گیرد :

1 ـ برابری ولتاژها 2 ـ برابری فرکانس ها

3 ـ برابری فاز اختلاف سطح ها 4 ـ ترتیب صحیح فازها

برابر کردن ولتاژ ها و فرکانس ها توسط تغییر شدت جریان تحریک ژنراتور و تنظیم دور توربین انجام پذیر است و برای کنترل آن از دو ولتمتر و دو فرکانس متر نشان دهنده استفاده می شود که اغلب بصورت ولت متر دوبل و فرکانس متر دوبل در یک جعبه نصب می گردد .

لازم به ذکر است در پست مشهد فقط برای سنکرون کردن واحدهای آلستوم 1 و2 و اشکودا 1 و 2 با نیروگاه هماهنگی ایجاد می شود و واحدهای BBC درصورت برقدار بودن ترانس واحد مربوطه توسط خود نیروگاه مشهد سنکرون می گردند. دلیل آن این است که بریکرهای واحدهای آلستوم و اشکودا در داخل پست است و موقع راه اندازی واحد اول باید ولتاژ شبکه از طریق پست به واحد فرستاده شود و بعد از انجام عمل سنکرونیزاسیون واحد به شبکه وصل می گردد . در مورد واحدهایBBC چون علاوه بر بریکر KV63 در داخل پست خود واحد قبل از ترانس نیز دارای یک بریکر است و در مواقعی که ترانس واحد برقرار باشد احتیاج به فرستادن ولتاژ از طریق پست نیست و خود واحدها بعد از انجام عمل سنکرونیزاسیون واحدها را به مدار می آورند . اما اگر ترانس بی برق باشد ، احتیاج به ولتاژ شبکه از طریق پست دارد.

طریقه ارسال ولتاژ شبکه از طریق پست به نیروگاه به این صورت است که توسط دو عدد کلید مکانیکی ذکر شده که در اطراف کلید بریکر برروی تابلو فرمان قرار دارد . یکی برای انتخاب باس مربوطه و دیگری کلید سنکرون که ولتاژ باس را به نیروگاه ارسال می کند . اول باید با سی که واحد به آن متصل می شود را شناسایی کرد و توسط V.T یکی از خطوط که به آن باس وصل است ولتاژ را به نیروگاه ارسال کنیم بعد عمل سنکرونیزاسیون توسط نیروگاه انجام می شود . لازم به توضیح است به علت اینکه بر روی باسبارهای پست مشهد ، ترانس ولتاژ موجود نیست . برای پارالل کردن واحدها با شبکه از V.T خطوط هم باس واحد استفاده می شود .

میز کار اپراتور :

میز کار اپراتور درست در مقابل تابلو فرمان نصب شده و و سایل مورد نیاز کار اپراتور بر روی آن قرار دارند .

وسایل موجود بر روی میز کار عبارت است از :

1 ـ تلفن : بسته به نیاز پست و امکانات موجود در پست از یک تلفن داخلی ویک خط تلفن آزاد استفاده می شود .

2 ـ بی سیم : معمولاً در پستها دو تا بی سیم موجود است یکی مخصوص مرکز کنترل است و بی سیم دیگر مربوط به دیسپاچینگ توزیع و گروههای تعمیراتی و غیره .

3 ـ D.T.S : این خط تلفن مخصوص کانال ارتباط مستقیم بین پست و مرکز کنترل است که نیاز به گرفتن شماره از طریق پست نیست و به محض برداشتن گوشی ارتباط با مرکز کنترل برقرار می شود و در مرکز کنترل توسط آلارمها و کدهای مخصوصی که برای هر پست یک کد مشخص شده است، پست پشت خط شناسایی می شود و مکالمات این تلفن ضبط می گردد .

4 ـ دفتر روزانه پست : دفتری است که مخصوص پست مورد نظر چاپ می گردد و اپراتور مؤظف است در طی شیفت خود بار خطوط و اطلاعات آماری و کل اتفاقات و ورود و خروج افراد را در آن یادداشت نموده که معمولاً از این دفتر و اطلاعات آن در مواقع طراحی طرحهای مشابه و نیازهای خطوط مربوطه استفاده می شود . هر پست معمولاً باید دارای یک ساعت حساس که با ساعت رسمی کشور دقیقاً تنظیم شده باشد ، داشته باشد.

از وسایل دیگر موجود در اتاق فرمان پست را می توان از وسایلی از قبیل فازمترهای فشار قوی ـ دستکشهای ایمنی ـ چراغ قوه ـ تابلوهای هشدار دهنده ـ وسایل مورد نیاز برای آتش نشانی و غیره نام برد .

فازمتر فشار قوی : فازمتر وسیله ای است برای تست خطوط از نظر بی برق یا برق دار بودن به کار می رود و از قسمت ثابت و متحرک تشکیل شده است . به قسمت ثابت که همان دسته عایق فازمتر است خود به دو ناحیه تقسیم بندی شده است و توسط یک علامت قرمز علامت گذاری شده و به عنوان علامت خطر است که در هنگام کار، دست را از آن علامت بالاتر نبریم . قسمت متحرک فازمتر در داخل قسمت ثابت جمع می شود و لامپ فازمتر و دو شاخه فلزی بر روی آن نصب شده است خود به نواحی مختلف از KV20 الی KV75 تقسیم شده است و بسته به ولتاژ خطوط مورد آزمایش تنظیم می گردد . عمل تنظیم توسط یک پیچ که بر روی فازمتر نصب است انجام می گیرد که قسمت متحرک را بر روی یکی از نواحی ثابت می کند . در حالت عادی طول فازمتر حدود یک متر و بیست و پنج سانت و در حالت باز بر روی KV75 به حدود دو متروچهل سانت می رسد .

دستکش ایمنی : اپراتورها مؤظف هستند که در هنگام کار بر روی خطوط از این دستکشهای عایق استفاده بکنند .

تابلوهای هشدار دهنده : تابلوهای کوچکی هستند که در مواقع قطع بریکر ها یا انجام تعمیرات بر روی تجهیزات در پست بر روی کلید قطع و وصل اتاق فرمان نصب می شود تا دیگران دچار اشتباه نشوند .

وسایل مورد نیاز آتش نشانی : معمولاً در پستهای فشار قوی کپسولهای بزرگ و کوچک آتش نشانی نصب گردیده است که در مواقع آتش سوزی از آنها استفاده می شود برای این منظور اپراتورهای پست آموزشهای لازم را از قبل دیده اند و قادر به استفاده از این وسایل هستند .

لازم به ذکر است که تابلوهای فرمان خطوط KV20 در پست مشهد فاقد ولتمتر وآمپر متر میباشد (ولتمتر وآمپرمتر برروی خود بریکردراتاق رله نصب شده است ) و این یکی از مشکلات بزرگ در اتاق فرمان پست مشهد است که اپراتور تسلط کافی بر ر و ی خطوط KV20 ندارد .

البته این اشکال به علت طراحی های بعدی که در این پست انجام شده است به وچود آمده است .

اتاق رله : در این اتاق کلیه رله ها و وسایل حفاظتی ـ شارژر مربوط به سانترال مرکز تلفن ، شارژر های V DC50 و110پست ، شارژر تأسیسات تله متری ، ـ تابلوهای توزیع AC,DC ـ تابلوهای مارشالینگ رک ـ نصب شده است در پست مشهد همه این تجهیزات در اتاقی به ابعاد 8*16 به نام اتاق رله نصب گردیده است .

اتاق ماکرویو : در پست مشهد ارتباط با مرکز کنترل و سایر پستها بوسیله دیجیتالی ماکرویو انجام می گیرد .البته قبلاً از سیستم P.L.C نیز استفاده می شده .

باطریخانه :

کلیه باطریها ی مورد نیاز جهت تأمین ولتاژهای D.C پست در این اتاق نصب می شود . این اتاق به سایر اتاقها مرتبط نیست و درب آن باید به بیرون ساختمان باشد و سیستم تهویه هوا نیز برای آن پیش بینی شده است .

اصول بهره برداری از پستهای فشار قوی

مقدمه:

اهمیت صنعت برق در جامعه و تکنولوژی امروزی برهمگان معلوم است و این صنعت بعنوان یک صنعت مادر جایی بس عظیم در دنیای عصر ما برای خود باز نموده است . بطوریکه اعم صنایع مستقیماً و یا غیر مستقیم به نیروی الکتریسته وابسته هستند از همین رابطه بخش عظیمی از سرمایه های هر کشور صرف تأمین نیروی الکتریکی می شود . لذا اتخاذ روشهایی که بر اساس آنها بتوان حداکثر بهره برداری را از تأسیسات مورد نیاز تأمین انرژی الکتریکی نمود خود حائز اهمیت ویژه ای است .

معمولاً جهت تأمین انرژی الکتریکی مورد نیاز یک مصرف کننده احتیاج به احداث مراکز تولید انرژی و پستهای افزاینده و کاهنده و شبکه های انتقال و فوق توزیع می باشد . بنابراین در طراحی اقتصادی باید با حداقل سرمایه گذاری بتوان حداکثر استفاده از تأسیسات را نمود . با بهره برداری صحیح از این تأسیسات می توان به طور قابل ملاحظه ای هزینه های تعمیرات و سرویس را کاهش داد . بنابراین نیاز به کنترل دائم پست توسط اپراتور یا توسط مرکزی که اطلاعات مورد نیاز برای کنترل را در هر لحظه آماده داشته باشد ( مرکز دیسپاچینگ ) ضروری است . چرا که با کنترل به موقع و کاربرد دستورالعملهای بهره برداری صحیح می توان تا حدود بسیار زیادی از بروز نقص جلوگیری کرد .

شرح وظایف اپراتورها در پستهای فشار قوی :

1 ـ قرائت و ثبت کلیه آمار مربوط به تأسیسات و نگهداری نقشه ها و کاتولوگهای موجود .

2 ـ اجرای کلیه فرامینی که به طریق مکالمه از مرکز کنترل شبکه یا دیسپاچینگ توزیع در رابطه با عملیات معینی با قطعو وصل خطوط ارسال می شود .

3 ـ بازدید و کنترل صحیح کلیه تأسیسات موجود در پست طبق آموزشهای اصول بهره برداری .

4 ـ بازدید از تأسیسات و ثبت پارامترهای مشخص شده در فرمهای PMC .

5 ـ گزارش فوری نواقص اضطراری پست به مرکز کنترل یا دیسپاچینگ توزیع از طریق بی سیم یا تلفن و تنظیم فرم نقص توسط اپراتور .

6 ـ انجام عملیات لازم جهت بی برق نمودن قسمتهایی از تأسیسات که قرار است گروههای اجرایی روی آن کار کنند با اطلاع مجدد مرکز کنترل شبکه و رعایت کلیه نکات ایمنی و تحویل آن به گروههای مذکور .

7 ـ تحویل گرفتن تأسیسات تعمیر شده از گروههای اجرایی مطابق فرم کار موجود .

8 ـ اطلاع از عملیاتی که قرار است توسط گروههای مختلف اجرایی در پست انجام گیرد .

9 ـ انجام کلیه اقدامات لازم در مواقع اضطراری در جهت تأمین ایمنی افراد و تأسیسات .

10 ـ ثبت کلیه وقایع و عملیات در دفتر روزانه پست و تنظیم گزارشات در دفتر شیفت.

11 ـ ثبت کلیه فعالیتهای انجام شده توسط گروههای اجرایی در دفتر شیفت .

12 ـ ثبت اسامی گروههای اجرایی و سایر افراد مجاز که به پست وارد می شوند و درج دقیق ورود و خروج ایشان دردفتر پست و جلوگیری از حضور افراد غیر مجاز در اتاق فرمان .

13 ـ تکمیل آمار ماهیانه پست .

14 ـ بی برق نمودن خطوط KV63 و KV20 با هماهنگی مرکز کنترل و دیسپاچینگ توزیع و رعایت کلیه دستورالعملهایی که از طرف مسئولین بهره برداری پست و مرکز کنترل صادر می شود .

شرح عملکرد اپراتور در موقع قطع و وصل خطوط KV63 :

قطع و وصل خطوط KV63 باید با هماهنگی مرکز کنترل انجام گیرد . اپراتور بعد از کسب اجازه از مرکز کنترل اول اقدام به قطع بریکر از داخل اتاق فرمان نموده بعد از آن منتظر دستور بعدی مرکز کنترل می شود .

چون ممکن است که باز کردن سکسیونر و زمین کردن لازم نباشد ، بعد از آن خط از طرف دیگر نیز قطع شده مرکز کنترل دستور باز کردن سکسیونر و زمین کردن خط را می دهد . برای جدا کردن سکسیونر و زمین کردن ، اپراتور مجبور است که به داخل محوطه بیرونی پست رفته و از نزدیک به تجهیزات فرمان بدهد و برای اینکار باید قبلاً کلیه نکات ایمنی را رعایت کند از قبیل پوشیدن کفش مخصوص ، گذاشتن کلاه ایمنی ، استفاده از دستکش و فازمتر و سایر لوازم مورد نیاز جهت بی برق کردن و زمین نمودن قسمت مورد نیاز و تفکیک آن از قسمتهای برقدار پست .

اپراتور قبل از هر عمل باید از قطع بودن بریکر اطمینان حاصل کند ،که نشان دهنده بر روی بریکر مشخص می کند که بریکر قطع است یا وصل . در موقع قطع نشان دهنده بر روی علامت سبز و هنگام وصل بر روی قرمز قرار دارد .

بعد از حصول اطمینان از صحت فازمتر خطوط مورد نظر را نیز توسط فازمتر تست می کند که برقدار نباشد سپس اینترلاک مکانیکی سکسیونر را باز نموده و بعد آنرا قطع می نماید و برای زمین کردن خطوط اپراتور باید از قطع بودن خط مورد نظر از طرف دیگر اطمینان داشته باشد بعد از کسب اطمینان سکسیونر زمین را وصل می کند . برای وصل خط عملیات مذکور بر عکس عمل قطع انجام می شود .

شرح عملیات اپراتور در موقع قطع و وصل کلید KV20:

قطع و وصل خطوط KV20 به دستور مرکز دیسپاچینگ توزیع انجام می گیرد . به این صورت که اپراتور پس از کسب اجازه خط مورد نظر را قطع و سپس مراتب را گزارش می کند و برای زمین کردن آن به طریق زیر عمل می کند : ( با هماهنگی مرکز دیسپاچینگ ) اول باید کلیه نکات ایمنی رعایت شود. سپس بریکر را ازداخل سلول خارج کرده( برای خارج نمودن بریکر ازداخل سلول ابتدا باید سوکتی که در بالای سلول قرار دارد و برای تغذیه مدارات الکتریکی داخلی بریکر به کار می رود و از قبیل مدار موتور شارژ فنر نمراتر و غیره ... از کلید جدا نموده) سپس توسط فازمتر(KV20) از بی برق بودن سرکابل مطمئن شده وآنگاه با ابزار مخصوصی که درپست موجود است (اتصال زمین پرتابل )عمل زمین کردن خط انجام میگیرد. و برای وصل عملیات فوق را بر عکس انجام می دهیم .

انجام عملیات در وضعیت غیر عادی ولتاژ :

معمولاً در اثر حوادثی که در شبکه رخ می دهد و باعث از دست رفتن یک واحد یا قسمتهایی از شبکه می گردد و سیستم از حالت به هم پیوسته خارج شده ، در نتیجه باعث کم و زیاد شدن ولتاژ می شود که اگر زمان آن از مدت کوتاهی تجاوز نماید باعث خساراتی به وسایل مشترکین می گردد .

طرز عمل هنگام ولتاژ پایین به شرح زیر است :

1 ـ چنانچه افت ولتاز در سیستم بوجود آید ، اپراتور پست می تواند با استفاده از دستگاه تاب چنجر ترانسفورماتور ولتاژ طرف فشار ضعیف را تنظیم کند .

2 ـ چنانچه با تغییر دستگاه تاب چنجر ولتاژ طرف فشار ضعیف به اندازه نرمال نرسید ، اپراتور با مرکز کنترل تماس گرفته درخواست استفاده از منابع و روشهای دیگر را می نماید . مانند ( خازن و راکتور ).

3 ـ چنانچه تمام اقدامات اولیه در مورد ولتاژ پست به نتیجه نرسید اگر ولتاژ طرف فشار ضعیف پست هنوز از حد مجاز کمتر بود ، اپراتور بعد از 3 دقیقه و طبق دستورالعمل داخلی پست خود یا با مشورت مرکز کنترل اقدام به قطع بار می نماید .

طرز عمل در مواقع نامتعادلی فازها :

چنانچه ولت مترهای طرف فشار ضعیف ترانسفورماتور تأمین کننده بار مصرفی پست نامتعادلی حدود 10 تا 20 درصد مابین فازها را مشخص کند ، اپراتور فوراً آمپرمترها و اختلاف فاز بین ولتاژها را بررسی می نماید چنانچه وجود اختلاف فاز معین و مشخص شد بلافاصله مراتب را به مرکز کنترل سیستم اطلاع می دهد .

چنانچه نامتعادلی بین فازها از 25 درصد تجاوز کرد ، اپراتور بعد از 3 دقیقه کلید خروجی پست را قطع نموده و مراتب را به اطلاع مرکز کنترل می رساند . به هیچ عنوان نباید کلید قطع شده را تا برطرف شدن کامل اشکال کلید را وصل کرد .

باز و بسته نمودن سکسیونرها :

تقریباً تمام سکسیونرها که در سیستم بکار برده شده اند قادر به قطع بار نبوده و نباید به این منظور مورد استفاده قرار گیرند . چنانچه به هر دلیل این عمل انجام گیرد باعث آتش سوزی خواهد شد .

بنابراین قبل از باز کردن هر سکسیونر باید به نکات ذیل توجه نمود :

1 ـ کلیه جوانب امر باید بررسی تا از و قوع حادثه و ایجاد جرقه جلوگیری شود .

2 ـ دقت و توجه مخصوص در مورد مشخصات سکسیونر مورد نظر به عمل آید .

3 ـ چنانچه باز کردن سکسیونر ملزم به باز کردن دژنکتور آن باشد ، باید موقعیت مکانیکی و یا اینترلاک الکتریکی آن و یا علامت آن بازرسی شده و از باز بودن آن مطمئن شویم .

آزمایش قوس الکتریکی بهنگام قطع مدار : در اغلب موارد می توان جرقه الکتریکی را قبل از باز کردن کامل سکسیونر امتحان نمود . به این شکل که ابتدا تیغه های سکسیونر را اندکی باز نموده و قوس ایجاد شده را مورد بررسی قرار می دهیم .

چنانچه قوس الکتریکی چندان زیاد نبود می توان با یک حرکت سریع سکسیونر را باز نمود . اما اگر جرقه ایجاد شده بیش از انتظار بود و امکان باز کردن سکسیونر وجود نداشت سکسیونر را بسته و به بازرسی کلیدها می پردازیم تا وصل نباشند . لازم به ذکر است که اپراتور به هنگام باز کردن سکسیونرها باید قبلاً راه فرار را مشخص نماید و در وضعیتی قرار گیرد که امکان فرار داشته باشد .

بستن سکسیونر : به هنگام بستن سکسیونر باید تیغه ها را به آهستگی به یکدیگر نزدیک نموده و با شروع جرقه با یک حرکت سریع آن را بست .

2 ـ سکسیونرها بعد از بسته شدن بایستی مورد بازرسی قرار گیرد تا از بسته بودن آن مطمئن شود .

در صورتی که سکسیونر کاملاً بسته نباشد در اثر ازدیاد جریان و ایجاد جرقه در دو سر سکسیونرها باعث خطرات فراوانی خواهد شد ، لازم به تذکر است که سکسیونرهای زمین نقطه صفر ژنراتورها و ترانسفورماتورها نباید به هیچ وجه باز شوند مگر آنکه این دستگاهها قبلاً از مدار خارج و ایزوله شده باشند .

بهره برداری و نگهداری از باطریهای پست : مواظبت و نگهداری صحیح از باطریهای پست بسیار حائز اهمیت است ایجاد هر گونه عیب و ایراد در سیستم تغذیه جریان مستقیم رله های مدار کنترل و قطع و وصل دژنکتورها بخصوص در زمان بروز حوادث بسیار مهم می باشند و ممکن است که آسیبهای فراوانی ببار آورد.

روش کلی برای بهره برداری و نگهداری باطری ها به شرح زیر است :

1 ـ در صورت بروز عیب در سیستم تغذیه جریان مستقیم مدارهای کنترل و سایل الکتریکی و رله های پستها باید فوراً به مرکز کنترل گزارش شود .

2 ـ وسایل حفاظتی مانند فیوزها باید در شرایط مطلوب نگهداری شده و فیوزهای سوخته و معیوب عوض شوند و چنانچه آمپر از حد نرمال بیشتر شده و فیوز مجدداً از بین رفت باید فیوزی با ظرفیت کمی بالاتر نصب نمود و گروه تعمیرات را مطلع نمود .

3 ـ بهره برداری در حالت عادی شارژ با ولتاژ ثابت یا شارژ با جریان ثابت برای هر سلول به طریقی عمل شود که ولتاژ را در حد 1.5 ولت نگهداشته و چنانچه شارژر قادر به تأمین این حالت نبود گروه تعمیرات را مطلع تا اقدام به رفع عیب شود .

بازرسی روزانه در شیفت : قرائت ولتاژ جریان مستقیم از روی ولت متر پست و یا ولت متر دستگاه شارژر حد نرمال ولتاژ باید روی ولت متر علامت گذاری شده تا اختلافات ولتاژ بیش از حد نرمال به آسانی تشخیص داده شود .

4ـ مشاهده و قرائت آمپر دستگاه شارژر ـ حد نرمال جریان تخلیه ای باطری باید روی آمپر علامت گذاری شده و در صورتی که ولتاژ در حد مجاز نبود مراتب گزارش شود .

تعویض شیفت :

در هنگام تعویض شیفت اپراتورهای شیفت قدیم با جدید باید اقدامات زیر را رعایت کنند .

1 ـ شیفت قدیم : گزارش جامع و کافی با ذکر جزئیات اتفاقی که در شیفت او رخ داده اعم از حوادث و یا عملیات و یا تعمیرات تهیه نموده و با ذکر دقیق زمان امضا کنند . خلاصه این گزارش در دفتر روزانه پست نوشته می شود و توجه دقیق شیفت تازه وارد را به مطالب جلب نموده و در صورت لزوم از قسمت های مختلف پست بازدید و بازرسی نماید . عملاً شیفت تازه وارد را در جریان امور قرار دهد و بعد کلیه گزارشهای بهره برداری را امضا کنند .

2 ـ شیفت تازه وارد :

1 ـ 2 ـ گزارش مخصوص شیفت را که حاوی مطالب مختلف بهره برداری بوده و امضا شده است ، به دقت مطالعه کند .

2 ـ 2 ـ چنانچه لازم بود از پست به تنهایی و یا به همراه شیفت قبل بازدید به عمل آورد .

دستورالعمل بی برق نمودن bay جهت کار گروههای اجرایی در پست

1 ـ تکمیل بخش اول فرم کار توسط مسئول گروه اجرایی

2 ـ بررسی و محاسبه مقدار بار خط و تأثیر آن بر روی خطوط ارتباطی دیگر

3 ـ کسب مجوز از مرکز کنترل جهت اجرای مانور

4 ـ قطع بریکر خط و قرار دادن وضعیت سلکتور سوئیچ مدار فرمان روی حالت off و نصب تابلوهای هشدار دهنده روی کلید فرمان

5 ـ بازدید چشمی از نشاندهنده وضعیت بریکر و پس از آن باز نمودن سکسیونرهای طرفین بریکر و اطمینان از بسته بودن اینترلاکهای مربوطه

6 ـ تست بی برقی تجهیزات و بستن اتصال زمینهای پر تابل در طرفین منطقه کار گروه

7 ـ جداسازی محدوده ی کار گروه و تجهیزات بی برق شده با سایر قسمتها توسط نوارهای حریم و علائم هشداردهنده

8 ـ تحویل منطقه ی ایزوله شده به مسول گروه و تکمیل بخش دوم فرم کار توسط ایشان و دادن تذکرات تیمنی

9 ـ ثبت زمان قطع بریکر در دفتر گزارش روزانه ( اطلاع به مرکز کنترل )

دستورالعملهای برق دار نمودن bay پس از تمامکار گروه اجرایی پست

1 ـ تکمیل بخش سوم فرم کارتوسط مسئول گروه وتحویل منطقه مورد نظرپس ازاتمام کار.

2 ـ هماهنگی لازم با مرکز کنترل جهت اجرای مانوربرگردان با حضور مسئول گروه

3 ـ جمع آوری نوارهای حریم و علائم هشداردهنده

4 ـ باز نمودن اتصال زمینهای طرفین منطقه کار

5 ـ بستن سکسیونرها و اینترلاکهای مربوطه و تغییر وضعیت سلکتور سوئیچ مدار فرمان روی حالت ( on )

6 ـ وصل بریکرمربوطه با استفاده از سیستم سنکرون اتوماتیک ( در صورت موجود بودن ) و برداشتن تابلو هشدار دهنده از روی کلید فرمان

7 ـ ثبت زمان برقدار نمودن خط در دفتر گزارش روزانه و تکمیل بخش چهارم فرم کار و اطلاع به مرکز کنترل

8 ـ بازدید از تجهیزات برقدار شده و کنترل ریست بودن سیگنالهای ظاهر شده.

دستورالعمل بی برق نمودن باسبار 63 یا132 کیلوولت دارای سکسیونر باس سکشن جهت کارگروه اجرایی

1. ـ تکمیل بخش اول فرم کار توسط مسئول گروه.

2. بررسی و کنترل بار خط و ترانس برقدار قبل از انجام مانور

3. کسب مجوز از مرکز کنترل جهت بی برق نمودن کامل باسبار در صورت نیاز هماهنگی با دیسپاچینگ توزیع ( در شهرستانها با اتفاقات ).

4. اطمینان از بسته بودن باس کوپلر 20 کیلوولت.

5. جابجایی تغذیه ولتاژ مصرف داخلی در صورت نیاز.

6. کلید سلکتور پارالل تپ چنجر ترانسها در وضعیت مستقل قرار گیرد .

7. قطع بریکر سمت 20 کیلوولت ترانس و خارج نمودن کلید از داخل سلول و نصب علائم هشدار دهنده .

8. قطع بریکر ورودی به ترانس ( HV ) و نصب علائم هشداردهنده روی کلید فرمان.

9. باز نمودن سکسیونر ورودی به ترانس .

10. قطع بریکر مدار ورودی به پست و نصب علائم هشداردهنده روی کلید فرمان .

11. باز نمودن سکسیونرهای طرفین بریکر مدا رمربوطه .

12. باز نمودن سکسیونرباس سکشن .

13. تست بی برقی و بستن اتصال زمین پر تابل در محل مورد نیاز گروه .

14. جداسازی محدوده کار و تجهیزات بی برق شده توسط نوارهای حریم علائم هشداردهنده .

15. تحویل باسبار ایزوله شده به مسئول گروه و تکمیل بخش دوم فرم کار توسط ایشان و دادن تذکرات ایمنی لازم .

16. ثبت زمان بی برق نمودن باسبار مربوطه در دفتر گزارش روزانه و اطلاع به مرکز انتقال .

دستورالعمل برق دار نمودن باسبار 63 یا 132 کیلو ولت دارای سکسیونر باس سکشن پس از اتمام کار گروه

1. ـ تکمیل بخش سوم فرم کار توسط مسئول گروه و تحویل منطقه مورد نظر پس از اتمام کار.

2. هماهنگی لازم با مرکز کنترل جهت مانور برگردان با حضور مسئول گروه ( در صورت نیاز با دیسپاچینگ توزیع و در شهرستانها با اتفاقات ).

3. جمع آوری نوارهای حریم و علائم هشداردهنده .

4. باز نمودن اتصال زمینهای باسبار.

5. بستن سکسیونرهای باس سکشن و مدار ورودی بی ترانس و اطمینان از بسته بودن اینترلاکهای مربوطه .

6. وصل بریکر مدار ورودی به پست و برداشتن تابلوهشداردهنده از روی کلید فرمان.

7. جازدن بریکر سمت 20 کیلوولت ترانس .

8. وصل بریکر ورودی به ترانس و برداشتن تابلو هشداردهنده از روی کلید فرمان .

9. وصل بریکر سمت 20 کیلوولت با رعایت برابری تپ ها .

10. قرار دادن سلکتور تپ چنجر به حالت پارالل و کنترل بار ترانسها .

11. ثبت زمان برقدار نمودن باسبار در دفتر گزارش روزانه و تکمیل بخش چهارم فرم کار و اطلاع به مرکز کنترل .

12. بازدید از تجهیزات برقدار شده و کنترل ریست بودن سیگنالهای ظاهر شده ( در صورت موجود بودن ) .

دستورالعمل بی برق نمودن باسبار 20 کیلوولت وسرکابلهای مربوطه

1. تکمیل بخش اول فرم کار توسط مسول گروه

2. کنترل ومحاسبه بار باسبار دیگر وترانس تغذیه کننده آن

3. هماهنگی بادیسپاچینگ توزیع جهت قطع خطوط خروجی باسبار 20 کیلوولت موردنظر واطمینان ازبی برق بودن سرکابلهای خطوط خروجی.

4. هماهنگی لازم بامرکز کنترل جهت بی برق نمودن ترانس قدرت وثبت درفرم کار.

5. سلکتور سویچ تپ چنجر ترانسها بصورت مستقل قرارگیرد.

6. قطع بریکر باسکوپلر 20 کیلوولت وخارج نمودن آن ازحالت سرویس ونصب علائم هشدار دهنده روی کلید فرمان.

7. جابه جایی تغذیه ولتاژمصرف داخلی پست درصورت نیاز.

8. قطع بریکر ورودی 20 کیلوولت ترانس وخارج نمودن آن ازحالت سرویس ونصب علائم هشدار دهنده روی کلید فرمان.

9. قطع بریکر ورودی به ترانس ( H . V ) مورد نظر ونصب علائم هشدار دهنده روی کلید فرمان وقراردادن سلکتورسویچ کنترل فرمان داخل باکس مکانیزم درحالت ( OFF ) .

10. بازنمودن سکسیونر ورودی به ترانس وبستن اینترلاکهای مربوطه .

11. اطمینان ازایزوله بودن ترانس مصرف داخلی .

12. خارج نمودن بریکر ورودی 20 کیلوولت به باسبارازداخل سلول ،تست بی برقی آن وزمین نمودن سرکابل مربوطه ونصب علائم هشدار دهنده .

13. بستن ارتینگ سویچ باسبار 20 کیلوولت بارعایت نکات ایمنی(درصورت موجود بودن ).

14. خارج نمودن کلیه کلیدهای20 کیلوولت باسباریاد شده از سلولها وزمین نمودن سرکابلهای خروجی پس ازتست بی برقی .

15. تحویل منطقه بی برق شده به سرپرست گروه ،تکمیل بخش دوم فرم کار و دادن تذکرات ایمنی لازم .

16. ثبت مانورهای انجام شده دردفتر گزارش روزانه .

دستورالعمل برقدارنمودن باسبار 20 کیلوولت پس ازاتمام کارگروه اجرایی

1- تکمیل بخش سوم فرم کارتوسط مسول گروه وحضورایشان تا اتمام مانوربرگردان

2- اعلام به دیسپاچینگ توزیع یا اتفاقات شهرستان جهت آمادگی مانور برگردان ازطرف پست .

3- بازنمودن اتصال زمین باسبار و سرکابلهای ورودی و خروجی .

4- هماهنگی با مرکزکنترل جهت برگرداندن مانور ترانس.

5- بستن سکسیونر ورودی به ترانس قدرت واینترلاکهای آن وقراردادن سلکتور سویچ کنترل فرمان داخل باکس مکانیزم درحالت ( ON ) .

6- اطمینان ازبرقراری ارتباط ترانس مصرف داخلی با باسبار 20 کیلوولت درداخل محوطه بیرونی .

7- جازدن بریکرهای ورودی وخروجی 20 کیلوولت درداخل سلول واطمینان ازارتباط کامل شاخکهای بریکر.

8- وصل بریکرورودی ترانس قدرت پس ازبرداشن علائم هشداردهنده ازروی کلیدفرمان.

9- برقدارنمودن ازطریق وصل بریکرورودی 20کیلوولت ترانس .

10- سلکتورسویچ تپ چنجرترانسهادروضعیت پارالل قرارگیرد.

11- وصل بریکربسکوپلر20کیلوولت بارعایت برابری تپ های ترانسها.

12- هماهنگی بادیسپاچینگ توزیع جهت برقدارنمودن خطوط خروجی .

13- تکمیل نهایی فرم کاروثبت مانورهای انجام شده دردفترگزارش روزانه

14- بازدید ازتجهیزات برق دارشده وکنترل ریست بودن سیگنالهای ظاهرشده .

پیشنهادات :

درطول خدمت درپست مشهد به مواردی برخورد کردم که به نظرم رسید با رعایت بعضی از آنها که درذیل شرح داده خواهد شد می توان به بهره برداری بهتری دست یافت .

1- شبکه زمین : درمورد شبکه زمین پست مشهدبه علت قدیمی بودن وپوسیده شدن ، شبکه ارت حالت خودرا ازدست داده وکار آیی مطلوبی ندارد واحداث شبکه ارت جدید برای حفاظت وجلوگیری از خسارات بیشتر ضروری به نظر می رسد.درحادثه انفجار سرکابل واحد اشکودا (یک ) درتاریخهای 16/5/1375 و 26/1/1377 و17/3/1377 و29/6/1377و 24/11/1378 وهمچنین درحادثه انفجار سرکابل واحد اشکودا 2 درتاریخ 21/3/1377 که در پست رخ داد اکثر کارشناسان غیر نرمال بودن شبکه ارت پست ونیروگاه را یکی از علل حوادث قید شده دانستند . در این حوادث اکثر پایه های فلزی اطراف سرکابلها درمحل اتصال سیم ارت به پایه ها سیاه شده بود که نشان از ایجاد جرقه درمحل بوده است.

2- اینترلاک سکسیونرها : اینترلاک سکسیونرها وبریکرهای پست اکثر اً سیستم آن مکانیکی بوده وکار آیی لازم راندارند دربعضی ازسکسیونرها اصلاً اینترلاک (قفل ) مکانیکی هم ندارد ودرصورت وصل بریکر ،سکسیونر مربوطه باز وبسته می شود که می تواند موجب اشتباه اپراتور گردیده وباعث خسارات جانی ومالی فراوان کردد .

3- سکسیونر زمین : از نکات دیگر درپست مشهد که قابل تأمل است اینترلاک سکسیونر زمین خطوط KV63 با سکسیونر های باسبار میباشد ،بعداز باز کردن بریکر اپراتور به راحتی می تواند سکسیونرهای زمین را ببندد که درصورت برقدار بودن خطوط ازطرف دیگر اتصال زمین شده وخسارات جانی ومالی فراوانی رابوجود می آورد. به نظر میرسد اگر اینترلاک سکسیونرزمین با V.T باشد بهتر وازایمنی بیشتری برخودار خواهد بود.

4- شبکه آبرسانی : باتوجه به وضعیت غیر نرمال زمین پست پیشنهاد میشود شبکه آبرسانی پست بویژه در محل هایی که لوله های آبرسانی درزیر زمین بکار رفته ( فضای سبز ومحوطه بیرونی ) از جنس لوله های پلاستیکی بجای لوله های فلزی استفاده گردد تادرزمان اتصال کوتاهی که بوجود می آید باعث برقدار شدن شیرهای آب نشده وهمچنین باعث سوراخ شدن آنها نگردد.

براساس نوع عایقی:

پستها با عایق هوا, پستها با عایق گازی که دارای مزایای زیراست:
پایین بودن مرکز ثقل تجهیزات در نتیجه مقاوم بودن در مقابله زلزله کاهش حجم, ضریب ایمنی بسیار بالا باتوجه به اینکه همهً قسمت های برق دار و کنتاکت ها در محفظهً گازSF6 امکان آتش سوزی ندارد,پایین بودن هزینهً نگهداری باتوجه به نیاز تعمیرات کم تر, استفاده د رمناطق بسیار آلوده و مرطوب و مرتفع .

معایب پستها با عایق گازی :

گرانی سیستم و گرانی گاز SF6 , نیاز به تخصص خاص برای نصب و تعمیرات,مشکلات حمل و نقل وآب بندی سیستم.• بر اساس نوع محل نصب تجهیزات :

نصب تجهیزات در فضای باز , نصب تجهیزات در فضای سرپوشیده .

معمولاُ پستها را از 33 کیلو ولت به بالا به صورت فضای باز ساخته وپستهای عایق گازی راچون فضای کمی دارندسرپوشیده خواهند ساخت.

اجزاع تشکیل دهنده پست

پستهای فشار قوی از تجهیزات و قسمتهای زیر تشکیل می شود :
ترانس قدرت , ترانس زمین و مصرف داخلی , سویچگر , جبران کنندهای توان راکتیو , تاًسیسات جانبی الکتریکی ، ساختمان کنترل , سایر تاًسیسات ساختمانی .

منابع

1. lee , r, W Death for Electrical shock

2.occupational Health and safety (inter national labour office Geneva)

3.soldering for reliability (Honeywell)

4.fundamentals of Electrical engineering (M . Kuznetsov)

5.Electricity 1-7 (Harry Mileaf)